W XIX w., gdy powstały w Warszawie linie kolejowe zakończone dworcami czołowymi – dworcem Wiedeńskim (później nazwany Głównym) oraz Terespolskim (Wschodni), nie przewidziano początkowo połączenia między nimi, gdyż przewidywany ruch miał być ograniczony. Linie te miały różne szerokości torów (wiedeńska – normalną 1435 mm; terespolska – „rosyjską” 1520 mm). Szybki rozwój kolei spowodował konieczność zbudowania linii obwodowej, która pozwoliła na przeładunki na stacji stycznej (obecnie tereny byłej prowizorycznej stacji Warszawa Główna). Ruch pasażerski odbywał się między dworcami za pomocą tramwaju konnego (zajezdnia historyczna przy ul. Inżynierskiej), który stał się jednocześnie zaczątkiem warszawskiej sieci tramwajowej. I tak powstał plan, którego efektem miała być budowa linii kolei średnicowej w Warszawie.
W związku z nadzwyczajną szerokością Alei Jerozolimskich (40 m), już w 1884 inż. Rohn i Zieliński przedstawili koncepcję przeprowadzenia tędy linii kolejowej tunelem. Wymagała ona wybudowania tunelu, mostu na Wiśle oraz nasypów i mniejszych wiaduktów nad Powiślem. Zagłębienie linii w wykopie było postulowane przez miasto od dawna, ze względu na rosnący ruch uliczny i jego dezorganizację powodowaną przez zamykanie zapór. Pod zaborem nie udało się jednak przedsięwzięcia zrealizować.
Budowę zrealizowano już w innych warunkach, po uchwale lipcowej Sejmu z 1919. Była to jedna z pierwszych uchwał Sejmu odrodzonej Polski (11 listopada 1918). Autorem projektu z 1919 roku był Aleksander Wasiutyński Projekt przewidywał od razu linię czterotorową. Dokumentację zatwierdzono w 1921, budowę rozpoczęto w 1924. Linia została otwarta 2 września 1933.
Po powstaniu warszawskim linia została celowo zniszczona przez Niemców: wysadzono most, tunel, Dworzec Główny i wszystkie wiadukty i nasypy na Powiślu.
Po wojnie podjęto w trybie „partyzanckim” (przy maksymalnym uproszczeniu dokumentacji i procedur) decyzję o odbudowie linii. Nawę dalekobieżną tunelu ukończono w 1948 roku. Następnie odbudowano most – w formie nieagresywnej z jazdą górą. Otwarcie kolei średnicowej odbyło się 23 czerwca 1949. Pierwszy pociąg przejechał przez most i tunel o godz. 19.15.
W poniższej galerii można zobaczyć zdjęcia z lat 1947-48 pokazujące jak wyglądała budowa linii kolei średnicowej w Warszawie. Zdjęcia pochodzą ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego. Zostały wykonane na zlecenie Socjalistycznej Agencji Prasowej.
Źródło: NAC
Kolonie letnie w PRL-u
Polska – ZSRR 2:1 – zdjęcia (1957)
